AIVD waarschuwt voor risico’s bij vrijwillige chatcontrole
De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst ziet grote risico’s voor de cyberweerbaarheid van Nederland als techbedrijven vrijwillig communicatie van gebruikers gaan controleren op mogelijk misbruik of strafbare inhoud. Volgens de dienst kan een dergelijke chatcontrole leiden tot zwakkere beveiligingsstructuren, doordat versleuteling moet worden verzwakt of omzeild om berichten te kunnen scannen. Dat zou niet alleen kwaadwillenden meer speelruimte geven, maar ook de digitale veiligheid van burgers, bedrijven en overheidsinstanties ondermijnen.
De AIVD noemt dit een fundamenteel probleem in de balans tussen veiligheid en privacy: het doorbreken van encryptie om misbruik op te sporen kan juist nieuwe kwetsbaarheden creëren die door cybercriminelen en statelijke actoren kunnen worden uitgebuit.
Vrijwillige controle kan druk op encryptie vergroten
Het voorstel voor vrijwillige chatcontrole komt voort uit Europese plannen om kindermisbruik op internet beter te bestrijden. Bedrijven zouden de vrijheid krijgen om zelf te bepalen of zij berichten, beeldmateriaal en andere communicatie van gebruikers laten controleren door middel van automatische detectie. De AIVD begrijpt het maatschappelijke belang van de strijd tegen misbruik, maar benadrukt dat het ondermijnen van end-to-end‑encryptie grote gevolgen heeft voor de digitale weerbaarheid van Nederland.
Zodra bedrijven een eigen afweging maken om die beveiliging gedeeltelijk open te breken, ontstaat volgens de dienst een ongelijkheid in bescherming tussen verschillende aanbieders van communicatieplatformen. Dat kan leiden tot een lappendeken van veiligheidsniveaus, waardoor kwaadwillende partijen bewust kiezen voor de minst beveiligde dienst.
Waarschuwing voor ongewenste neveneffecten en precedentwerking
De inlichtingendienst vreest bovendien dat het toestaan van vrijwillige chatcontrole een precedent schept dat op termijn kan uitmonden in een vorm van verplicht toezicht. Eenmaal toegestaan, kan de maatschappelijke en politieke druk toenemen om verdere vormen van controle mogelijk te maken.
Daarmee zou een sluipend proces ontstaan waarin privacybescherming stap voor stap afneemt, terwijl de daadwerkelijke effectiviteit van de maatregelen onzeker blijft. De AIVD adviseert daarom terughoudendheid bij het invoeren van vrijwillige chatcontrole en benadrukt het belang van sterke, ongebroken encryptie voor het veilig functioneren van de digitale samenleving. Alleen door het beschermen van versleuteling en het vinden van andere manieren om misbruik te bestrijden, kan Nederland volgens de dienst de balans behouden tussen veiligheid, vrijheid en vertrouwen in digitale communicatie.